3 maja 2012 roku w wiedeńskim ratuszu wybitni architekci z całego świata otrzymali nagrody za swoje koncepcje wykorzystania cegły jako surowca budowlanego. Zwycięzcą w punktacji ogólnej konkursu Wienerberger Brick Award 2012 i jednocześnie laureatem w kategorii „Specjalne zastosowanie cegły” został południowoafrykański architekt Peter Rich nagrodzony za projekt muzeum Mapungubwe Interpretation Centre w RPA. W kategorii „Budynek użytkowy” zwyciężyła stacja elektroenergetyczna zaprojektowana przez szkockie biuro NORD na potrzeby londyńskich Igrzysk Olimpijskich 2012. Jury doceniło także architekta Barta Lensa i jego projekt domu jednorodzinnego nazwany „Królicza nora”. Najlepszym budynkiem mieszkalnym okazała się rezydencja dla seniorów zaprojektowana przez portugalskich architektów, braci Francisco i Manuela Aires Mateus. W kategorii „Przebudowa” nagrodzony został Słowak Pavol Paňák za stworzenie niepowtarzalnej pracowni, która stała się jego architektonicznym azylem.

Wienerberger - Andrew Lee - architekci Nord Architecture - kat. budynek użytkowy

Nagroda Wienerberger Brick Award, przyznawana co dwa lata od 2004 roku przez największego na świecie producenta cegieł, ma na celu wyróżnić najbardziej interesujące przykłady nowoczesnej architektury wykonane z ceramiki.

– Za pośrednictwem konkursu Wienerberger Brick Award chcemy zwrócić uwagę na to, jak innowacyjnym i uniwersalnym materiałem budowlanym we współczesnej architekturze może być cegła – wyjaśnia CEO firmy Wienerberger, Heimo Scheuch. – We wszystkich projektach widać, z jakim wyczuciem architekci potraktowali kwestię lokalnego krajobrazu, co też znalazło odzwierciedlenie w wyborze materiału.

Krytycy architektury oraz dziennikarze z branży architektonicznej z całego świata zgłosili do konkursu wspaniałe obiekty zbudowane przy użyciu materiałów z ceramiki. Do głównej nagrody nominowano 50 projektów z 28 krajów z pięciu kontynentów. Ostatecznego wyboru zwycięzców dokonało międzynarodowe jury w składzie: Plamen Bratkov (Bułgaria), Rudolf Finsterwalder (Niemcy), Hrvoje Hrabak (Chorwacja), John Foldbjerg Lassen (Dania) oraz Zhang Lei (Chiny).

Pięć nagrodzonych projektów

Filozofia miejsca – Muzeum Mapungubwe Interpretation Centre

Wienerberger - Bieke Claessens - architekt Bart Lens - kat. dom jednorodzinny

Zwycięzcą w punktacji ogólnej i zarazem laureatem w kategorii „Specjalne zastosowanie cegły“ został Południowoafrykańczyk Peter Rich, który wraz z Michaelem Ramage i Johnem Ochsendorfem zaprojektował muzeum Mapungubwe Interpretation Centre w RPA. Park Narodowy Mapungubwe od 2003 roku wpisany jest na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Celem architektów było stworzenie w Parku powierzchni wystawowej przeznaczonej do wyeksponowania lokalnych znalezisk w miejscu, w którym zostały one odkryte. Do budowy obiektu wykorzystano historyczne techniki budowy sklepienia, łącząc je z udoskonalonymi, naukowymi metodami. Podstawą swojego projektu architekt uczynił kopułę śródziemnomorską, której strukturę analizował we współpracy z brytyjskim University of Cambridge i amerykańskim Massachusetts Institute of Technology.

Wienerberger - Christian Dusek - członkowie jury Zhang Lei, Hrovje Hrabak, Rudolf Finsterwalder, John Flodbjerg Lassen i Plamen Bratkov

– Zachowana równowaga pomiędzy tradycyjnymi i najnowocześniejszymi technologiami, jak również odniesienia do niezwykłego okolicznego krajobrazu sprawiły, że mamy do czynienia z architekturą o uniwersalnym i ponadczasowym wymiarze – mówi o zwycięskim budynku członek jury, Hrvoje Hrabak.

Poza działalnością na polu architektury Peter Rich angażuje się w regionalną działalność antropologiczną badając osady ludów Ndebele, Bantwane i Tswana.

– Przyglądam się ich domom i tworzę projekty, których filozofia wypływa z ducha danego miejsca – mówi Peter Rich.

Jego biuro architektoniczne położyło szczególny nacisk na włączenie lokalnej społeczności w realizację projektu. Do budowy nowego kompleksu, złożonego głównie z kopuł różnej wielkości, architekci wykorzystali również cegły ręcznie wyrabiane przez miejscowych robotników z gliny, cementu i wody.

Idealna fasada z cegły – Olimpijska stacja elektroenergetyczna

W kategorii „Budynek użytkowy”, na specjalne wyróżnienie zasłużyło szkockie biuro architektoniczne NORD za projekt stacji elektroenergetycznej. Zrealizowany na terenie Parku Olimpijskiego w londyńskiej dzielnicy East End budynek jest manifestacją rozwiązania czysto geometrycznego, któremu nowe znaczenie nadaje efektowna, czarna jak węgiel elewacja wykonana z cegły. Kontrast pomiędzy masywną podstawą fasady, a ażurową górną częścią obiektu szczególnie przyciąga wzrok.

– Jury doceniło ten projekt ze względu na jego nadzwyczaj klarowną koncepcję oraz perfekcyjne wykonanie elewacji z cegły – wyjaśnił członek jury Zhang Lei.

– Monolityczna prostota tego budynku w przemyślany sposób wyróżnia się na tle okolicznych obiektów sportowych, które są przykładami zabaw z formą architektoniczną – dodaje architekt Alan Pert.

Cegła nadaje spójność – „Królicza nora”

Wienerberger - Peter Rich - architekt - kat. specjalne zastosowanie cegły

W kategorii "Dom jednorodzinny" uznanie jury zdobył architekt Bart Lens projektem „Królicza nora” zrealizowanym w belgijskiej miejscowości Gaasbeek. Rozbudował on na wpół zrujnowany wiejski dom z cegły, harmonijnie łącząc budynek mieszkalny z przylegający do niego gabinetem weterynaryjny przy pomocy dobudówki w kształcie tuby. Głównym wyzwaniem dla architekta była kwestia dostosowania starego wiejskiego domu do dzisiejszych potrzeb mieszkaniowych, przy jednoczesnym zachowaniu wiejskiego charakteru posiadłości.

– Cegła nie funkcjonuje tu wyłącznie jako materiał budowlany, ale także jako koncept umocnienia tego, co już istnieje – tłumaczy Bart Lens. – Cegła jest elementem wiążącym przeszłość z teraźniejszością.

Uwagę jury zwróciło przede wszystkim wykonanie pomieszczenia łączącego budynki.

– To naprawdę inspirujące, kiedy stoi się w gabinecie weterynaryjnym i spoglądając w głąb korytarza nie widzi się, co jest na jego końcu. Trzeba więc podążać za światłem – argumentuje wybór Plamen Bratkov.

Społeczna korzyść połączona z pięknem architektury - Rezydencja dla seniorów

Wienerberger Tomas Manina - architekt Pavlo Panak - kat. przebudowa

Rezydencja dla seniorów w Alcácer do Sal autorstwa lizbońskich architektów Francisco i Manuel Aires Mateus zwyciężyła w kategorii „Budynek mieszkalny”. Zaprojektowali oni funkcjonalny i przytulny kompleks mieszkalny, który jednocześnie zaspokaja potrzeby społeczności.

– W projekcie chodziło nam przede wszystkim o zapewnienie mieszkańcom równowagi pomiędzy życiem w społeczności seniorów wymagających opieki, a poszanowaniem ich sfery prywatności – wyjaśniają swój koncept architekci.

Projekt przewiduje na przykład pomieszczenia, o których przeznaczeniu mogą decydować sami rezydenci.

– Architektura jest tu rozumiana jako rzeźba i przez to wiąże się z tradycją dwóch portugalskich arcymistrzów: Álvara Sizy i Eduarda Souto de Moury – komentuje członek jury Rudolf Finsterwalder. – Mur jest z zewnątrz otynkowany i pomalowany błyszczącą białą farbą, dzięki czemu budynek nabiera dynamiki i nawiązuje swoim charakterem do rzeźby.

Piec do wypalania cegieł – nowoczesna pracowania architektoniczna

Wienerberger - Zone Media gmbh - architekci - Fernando i Seergio Guerra - nagroda głowna w kat. dom mieszkalny

W kategorii „Przebudowa”, jury za zwycięski projekt uznało dom wypoczynkowy i jednocześnie pracownię słowackiego architekta Pavla Paňáka. W ciągu ponad dziesięcioletniej, przeważnie własnoręcznej, pracy renowacyjnej Paňák przekształcił dawny piec do wypalania cegieł w swój osobisty ceglany azyl architektoniczny, znajdujący się u podnóża Karpat, w miejscowości Čachtice.

– Budynek ten jest ekscytujący, ponieważ wyraża tak wiele emocji w sposobie kreowania przestrzeni oraz współistnienia z otaczającą naturą – ocenił John Foldbjerg Lassen.

Główną formę pracowni wyznacza pierwotna struktura pieca do wypalania cegieł. Wychodząc z przekonania, że architektura wymaga ładu i poszanowania tradycji, architekt oparł projekt swojego atelier na niemal idealnym zachowaniu zasad kartezjańskiej geometrii.

– Stworzone przeze mnie atelier jest hołdem dla tradycji i ciągłości miejsca, a także samego procesu wytwarzania cegły – stwierdził Pavol Paňák. – Wypalanie cegieł było niezwykle wymagającą pracą, w której konieczne były koncentracja, cierpliwość oraz zręczność.

Album „Brick'12”

Równocześnie z rozdaniem nagród Wienerberger Brick Award ukazał się album zatytułowany „Brick'12”. W tym obszernym, 240-stronicowym kompendium międzynarodowi specjaliści w dziedzinie architektury prezentują nagrodzone prace, jak również wszystkie nominowane do konkursu projekty. Wśród nich znajdują się także trzy polskie obiekty: dom jednorodzinny z Rybnika autorstwa Marcina Jojko i Bartłomieja Nawrockiego, DogmA–house Project Grzegorza Stiasnego oraz Andel's Hotel zaprojektowany przez OP Architekten.

W tegorocznym albumie nowością jest dodatek „Brick+”, który zawiera anegdoty o budowaniu, a także opowieści o projektach i ich autorach. Miłośnicy architektury zainteresowani tematem mogą nabyć album w księgarniach krajów europejskich oraz na stronie internetowego sklepu Wydawnictwa Callwey (http://www.callwey-shop.de/brick-12.html).