Przy dzisiejszym trybie życia, poruszamy się po mieście półświadomie. Wysiadamy z komunikacji miejskiej lub samochodu, pokonujemy kilka krawężników, otwieramy drzwi do bloku i wbiegamy po schodach aby jak najszybciej znaleźć się w swoich czterech ścianach.

Mało kto ma czas na refleksję, jak wiele trudności ta sama trasa przysparza osobom niepełnosprawnym, które mieszkają przecież na tych samych osiedlach i w tych samych wspólnotach, tuż obok nas. Prawo nie zostawia ich jednak bez pomocy, a i sami mogą zrobić wiele, aby sobie pomóc.

Dla człowieka poruszającego się na wózku, miejsce zamieszkania wymaga specjalnego przystosowania i, o ile dostosowanie samego lokalu zazwyczaj leży w gestii nabywcy, o tyle adaptacji części wspólnych budynków wielorodzinnych wymagają już przepisy prawa. Mimo tego istnieje jednak szereg czynników, które sprawiają, że komfort życia i poziom dostosowania najbliższego otoczenia do potrzeb niepełnosprawnych jest wysoce zdywersyfikowany.

Lepiej w nowym

Najlepiej do wymogów mieszkańców z orzeczeniem o niepełnosprawności dostosowane są budynki wybudowane już w XXI w. Ich wnętrza są z góry zaprojektowane z myślą np. o ludziach poruszających się na wózkach.

Kupując nowe mieszkanie, niepełnosprawny może zostawić deweloperowi pełną listę dyspozycji, jak dopasować mieszkanie do jego potrzeb. W znacznej większości przypadków takie modyfikacje obciążają jednak portfel nabywcy mieszkania. O ile bowiem prawo dba o dostęp osoby niepełnosprawnej do mieszkania, o tyle po drugiej stronie drzwi najczęściej pozostawia ją samą sobie.

Wymóg dostosowania dla niepełnosprawnych ogólnodostępnych przestrzeni w domach wielorodzinnych istnieje w polskim prawie budowlanym od 1995 roku. Wszystkie stare kamienice i bloki sprzed tego roku mogą być jedynie dostosowane do potrzeb osoby niepełnosprawnej poprzez zaimplementowanie odpowiedniej infrastruktury, bądź też przebudowę stanu faktycznego nieruchomości.

- W momencie dużego remontu takiego budynku będą już obowiązywały wymogi ustanowione prawnie w 1995 r. Dzieje się tak w przypadku dużej przebudowy istniejącego obiektu, która wymaga pozwolenia na budowę. Wówczas należy się już stosować do nowych przepisów i uwzględnić niezbędną infrastrukturę – tłumaczy Mariusz Łubiński, prezes Admus Sp. z o.o., profesjonalnego zarządcy nieruchomości.

Jak pomóc?

Krawężniki, schody, progi. To najczęstsze przeszkody na drodze osoby niepełnosprawnej do jej mieszkania. Dochodzą do tego wąskie korytarze i chodniki, czy też brak specjalnie dedykowanych miejsc parkingowych. Jest to smutna codzienność w budynkach starszej daty, z jaką muszą borykać się osoby niepełnosprawne. Zwłaszcza gdy ich stan zdrowia zmienia się nagle, na skutek wypadków losowych.

Sposobów na ułatwienie życia niepełnosprawnym w starszym budownictwie, jest wiele. - W wielorodzinnych budynkach mieszkalnych niewyposażonych w dźwigi, powinno się zapewnić możliwość wykonania pochylni lub wygospodarować miejsce na instalację odpowiedniej aparatury, jak np. platforma ukośna lub pionowa. Osoby niepełnosprawne mieszkające w danej wspólnocie mieszkaniowej muszą mieć bowiem zapewniony swobodny dostęp przynajmniej do mieszkań położonych na parterze, co jest im prawnie zagwarantowane– wyjaśnia Mariusz Łubiński.

Zgodnie z „Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”, budynki mieszkalne wielorodzinne powinny być wyposażone w pochylnie. Częstokroć jednak, w już istniejących obiektach nie ma na nie miejsca. Wtedy niezbędne jest wdrożenie adekwatnej do danej sytuacji alternatywy.

- Wybór rozwiązania w takich przypadkach to zawsze sprawa niezwykle zindywidualizowana. Trzeba wziąć pod uwagę wiele czynników takich, jak wiek budynku, jego architektura, oraz przestrzeń, jaką można wykorzystać dla potrzeb osoby niepełnosprawnej- tłumaczy Mariusz Łubiński, dodając, że pośród najczęściej stosowanych rozwiązań znajdują się rampy, pochylnie, zmechanizowane platformy oraz windy zewnętrzne, a także najtrudniejsze do montażu dźwigi wielopiętrowe, które z racji na ogromny koszt są montowane najrzadziej.

Miejsca parkingowe

Osoby niepełnosprawne coraz częściej starają się prowadzić aktywny tryb życia nie bacząc na swoje ograniczenia. Bardzo często pomaga im w tym motoryzacja. Problem pojawia się w momencie, gdy niepełnosprawny próbuje zaparkować możliwie blisko domu, a nie ma przed nim wyznaczonych specjalnych miejsc parkingowych. Specjalnie oznakowane sektory można jednak wyznaczyć i wyłączyć z ogólnego użytkowania. Może to zrobić zarządca wspólnoty mieszkaniowej.

- Miejsca parkingowe dedykowane wyłącznie osobom niepełnosprawnym mogą być wyznaczone już w odległości 5 m od okien budynku mieszkalnego oraz zbliżone bez żadnych ograniczeń do innych budynków. Miejsca takie należy bezwzględnie specjalnie oznakować. Muszą też one być szersze niż przeciętne stanowisko na parkingu- wylicza Mariusz Łubiński.

Spółdzielnia z ludzką twarzą

Dziś na etapie projektowania i budowy nowych nieruchomości za dostosowanie budynku do potrzeb niepełnosprawnych odpowiada deweloper i inwestor, co jest na nich wymuszone treścią obowiązujących przepisów. Jeśli niepełnosprawny mieszka w starym budownictwie, sprawa się komplikuje. Zdaniem prezesa Admus Sp. z o.o. nie jest jednak beznadziejna.

- Taka osoba ma możliwość zgłoszenia się z wnioskiem do starosty bądź prezydenta miasta o tzw. likwidację bariery architektonicznej, która utrudnia jej funkcjonowanie w danej wspólnocie mieszkaniowej. Z państwowych pieniędzy może zostać sfinansowane nawet 80 proc. inwestycji. Pozostałą kwotę niepełnosprawny musi dołożyć sam, często jednak pomaga mu jego wspólnota mieszkaniowa – mówi Mariusz Łubiński.

Niektóre wspólnoty pomoc w dostosowaniu budynku dla niepełnosprawnych uwzględniają nawet w regulaminie swojego funduszu remontowego. W regulaminie jednej z nich czytamy, że w zakresie terminu „remont” mieści się: „Przebudowa układu funkcjonalnego budynku obejmująca między innymi wjazdy, podjazdy, zabezpieczenia i wykonanie innych elementów związanych z udostępnieniem i przystosowaniem budynku dla osób niepełnosprawnych.”

W tej kwestii panuje jednak dowolność. Wspólnoty często pomagają takim osobom, dzięki czemu nie muszą one na likwidację przeszkód wydawać ani grosza. Nie jest to jednak wymóg a dobra wola i ludzka postawa zarządu wspólnoty, która zawsze musi wydać na nią zgodę, nawet gdy sama nie dokłada się do przebudowy.

Przyjazny parter

W ramach likwidacji barier architektonicznych można zarówno zbudować pochylnię, windę czy też platformę, jak również obniżyć klamki lub dostosować mieszkańcowi wspólnoty łazienkę.

Prawo nakazuje w nowym budownictwie umożliwienie niepełnosprawnym łatwego dostępu do mieszkań na parterze. Co jednak można zrobić, gdy osoba taka mieszka na wyższych kondygnacjach w budynkach pozbawionych windy?

- Można taką windę zbudować zewnętrznie, korzystając z dofinansowania. Często stosowanym rozwiązaniem jest też zamiana mieszkań z mieszkańcami zakwaterowanymi na parterze. Zwłaszcza, że na rynku mieszkaniowym lokale umiejscowione na wyższych kondygnacjach są wyceniane wyżej. Jest to więc z reguły rozwiązanie zakończone obopólną korzyścią – mówi Mariusz Łubiński.

W kwestii polepszenia komfortu życia niepełnosprawnych mieszkańców, wiele zwyczajnie zależy od ludzkiego podejścia członków wspólnoty mieszkaniowej i jej zarządu.

- Bardzo rzadko zdarza się, aby wspólnota nie wyraziła zgody na budowę pochylni lub też np. rampy. Zdarza się, że sama wychodzi z inicjatywą pokrycia części kosztów. Nawet w przypadku bardziej konfliktowych i problematycznych mieszkańców wspólnoty jest to często kwestia perswazji i dobrej argumentacji. Zwłaszcza, że zwykle z nowego udogodnienia korzystać będzie nie tylko niepełnosprawny, ale również kobiety z wózkami dziecięcymi bądź ludzie starsi- zaznacza prezes Admus Sp. z o.o.