Pandemia COVID-19 przemodelowała sposób pracy biurowej, jak też same biura.
Podstrefa biurowa Centrum-Zachód, wokół Ronda Daszyńskiego, to najdynamiczniej rozwijający się obszar na biurowej mapie Warszawy, gdzie koncentruje się 70% nowo powstającej powierzchni biurowej. Na koniec 2023 r. całkowita podaż tej lokalizacji wyniosła około 1,12 mln mkw., podczas gdy popyt osiągnął wartość niemal 170 000 mkw. Jakie znaczenie dla Warszawy ma dziś ta podstrefa biurowa? Jakie wydarzenia i decyzje wpłynęły na szybki rozwój tej lokalizacji? Największa polska firma doradcza na rynku nieruchomości komercyjnych AXI IMMO prezentuje specjalną publikację „Co nadaje rytm biurowej Warszawie?”.
Wnętrza budynków wielorodzinnych bywają wyzwaniem aranżacyjnym. Nie inaczej było z krakowskim mieszkaniem, którego kształt jest wydłużonym i skręconym wielobokiem. Projekt jest doskonałym dowodem na to, że nawet niewielkie, czterdziestometrowe mieszkanie może być odpowiedzią na wszystkie potrzeby przyszłych mieszkańców. W nietuzinkowej, minimalistycznej aranżacji ważną rolę odgrywa oświetlenie od polskiej marki AQForm.
Z początkiem roku pozwolenie na użytkowanie otrzymał drugi etap najnowszej inwestycji Echo Investment w centrum Krakowa. Kompleks biurowy Brain Park wzbogacił regionalny rynek biurowy o łącznie 43 tys. mkw. powierzchni oraz blisko 10 tys. mkw. terenów zielonych.
Ostatni rok zrobił rewolucję w sposobie funkcjonowania biur i ich postrzegania przez najemców.
W 2023 roku powierzchnia biurowa w regionie Europy Środkowo-Wschodniej wzrosła o 480 000 mkw., czyli o ponad 30% mniej niż w 2022 roku. Ze względu na spowolnienie gospodarcze po pandemii, niektóre rynki, takie jak Warszawa i Budapeszt, odnotowały gwałtowny spadek nowej podaży w porównaniu do 2022 roku. Pogarszające się warunki ekonomiczne, presja budżetowa po stronie najemców i wysokie koszty finansowania sprawiły, że wielu deweloperów zrewidowało swoje plany na lata 2024-25. W rezultacie wszystkie rynki będą musiały zmierzyć się ze znacznie niższym poziomem nowej podaży. Eksperci JLL, we współpracy z iO Partners, przedstawiają analizę trendów obserwowanych na rynku biurowym w Polsce na tle krajów regionu Europy Środkowo-Wschodniej.
Największe polskie miasta regionalne już drugi raz w tym roku wyprzedziły Warszawę pod względem ilości wynajętej przestrzeni biurowej.
W 1 kw. 2023 r. deweloperzy koncentrowali się na rynkach regionalnych. O nową powierzchnię biurową wzbogacił się Kraków, Wrocław oraz Trójmiasto. W Warszawie nie przybyło nowych nieruchomości biurowych. Bieżące zainteresowanie ze strony najemców utrzymuje się na dość wysokim poziomie. Popyt odnotowany w 1 kw. 2023 r. rozłożył się proporcjonalnie na rynek warszawski i miasta regionalne. Najemcy przywiązują wagę do kwestii ESG oraz komfortu pracy z biura dla swoich pracowników. Wyzwaniem stojącym przed sektorem biurowym są rosnące opłaty eksploatacyjne. Firma AXI IMMO prezentuje dane podsumowujące 1 kw. 2023 r. na rynku powierzchni biurowych.
Polski rynek nieruchomości wkrótce obejmie fala modernizacji – to pewne, gdyż aż 70% budynków jest nieefektywnych energetycznie . Już dziś obserwujemy wzmożone zainteresowanie potencjalnymi zmianami zwłaszcza wśród właścicieli biurowców, a część z nich podejmuje realne działania w tym kierunku. Tylko w bieżącym roku PORF wyłączył z rynku 8 budynków biurowych o łącznej powierzchni najmu ponad 83 tys. mkw. z uwagi na informacje od właścicieli, że w obecnej chwili nie prowadzą regularnego najmu (jeszcze kilka lat temu były to pojedyncze przypadki). Część z nich realizuje właśnie działania modernizacyjne mające na celu poprawę standardu budynku lub zmianę jego funkcji.
Na warszawskim Służewcu końca dobiegły najważniejsze prace związane z modernizacją kompleksu biurowego Diuna. Nowe oblicze zyskał dziedziniec, który z ogromnego betonowego parkingu zmienił się w ogólnodostępny park. Metamorfozę przeszły także przestrzenie wspólne czterech biurowców, a w całej inwestycji wdrożone zostały nowoczesne systemy budynkowe. Efekty modernizacji są już widoczne. Temperatura nawierzchni kompleksu zmniejszyła się o około 15 stopni. Obecnie na terenie inwestycji trwają ostatnie prace wykończeniowe.
Według raportu „Office Occupier: Rynek biurowy w Krakowie” firmy doradczej Cresa, wolumen transakcji zawartych w 2020 r. wyniósł 157.700 m2 i był niższy o 41% w porównaniu z 2019 r. Stanowił on 77,4% średniej rocznej z lat 2015-2019. Wśród typów transakcji nieznacznie dominowały renegocjacje (46%), kolejne były nowe umowy (45%) i ekspansje (9%).
Polska Izba Nieruchomości Komercyjnych (PINK) opublikowała dane dotyczące rynku powierzchni biurowych na ośmiu głównych rynkach regionalnych w Polsce (Kraków, Wrocław, Trójmiasto, Katowice, Poznań, Łódź, Lublin, Szczecin) za trzeci kwartał 2023 roku. Podsumowanie dotyczy istniejących zasobów nowoczesnej powierzchni biurowej, nowych obiektów oddanych do użytku, wielkości transakcji wynajmu oraz ilości powierzchni niewynajętej.
W kontekście nieruchomości najczęściej mówi się o domach, mieszkaniach i działkach na sprzedaż, jednocześnie zupełnie zapominając o lokalach usługowych. Jak się okazuje zupełnie niesłusznie, bo i na tym polu inwestorzy mogą liczyć na zadowalającą stopę zwrotu.
Zainteresowanie wynajmem biur rośnie. W trzecim kwartale, zarówno w Warszawie, jak i na rynkach regionalnych popyt na powierzchnie biurowe był największy w tym roku. W regionach 2023 zamknie się wynikiem zbliżonym do rekordowego rezultatu odnotowanego w 2019 roku
W dotychczas typowo biurowym krajobrazie pomiędzy ulicami Wołoską, Domaniewską i Postępu w Warszawie wkrótce pojawi się wyjątkowa zabudowa mieszkaniowa, płynnie przeplatającą się z ogólnodostępnymi terenami zielonymi i usługami. Archicom, należący do Grupy Echo Investment, startuje z realizacją miastotwórczej inwestycji typu "destination", która zmieni dawny biznesowy kompleks z betonowym parkingiem w tętniący życiem wielofunkcyjny kwartał z nową placówką edukacyjną w pobliżu.