Projektowanie przestrzeni i idące za tym możliwości powinny odzwierciedlać sposób w jaki żyjemy i będziemy żyć. A żyjemy różnorodnie. Tę różnorodność potęguje to, że po raz pierwszy w historii funkcjonujemy w społeczeństwie, w którym równocześnie żyje pięć generacji. Wygodnie jest upraszczać świat, ale nie ma przecież jednego modelu seniora czy nastolatka. Odmienne są preferencje estetyczne, sposoby spędzania czasu wolnego, rodzaje wykonywanej pracy, zasoby intelektualne i ekonomiczne, struktura rodziny poszczególnych osób i… mnóstwo innych aspektów.

Zmiany cywilizacyjne ostatnich dekad skłaniają do weryfikacji mechanizmów działania, które dotychczas były oczywiste. Wielokrotna zmiana zawodu i mobilność, atomizacja społeczeństwa i zmiany demograficzne – to wszystko wskazuje na płynność, a nie sztywny podział.

Coraz głośniej mówi się o budownictwie senioralnym. Czy to dobry kierunek projektować dla seniorów? Czym takie projektowanie miałoby się różnić od dotychczasowego? Ograniczenia towarzyszą przecież osobom w każdym wieku. Wystarczy kontuzja, zapalenie spojówek czy ciężki bagaż, a przestrzeń dotąd wystarczająca staje się uciążliwa. Dobrze zaprojektowane mieszkania powinny być elastyczne np. pozwalać na zamianę funkcji pomieszczeń przy zachowaniu pełnej rozkładowości czy połączenie sąsiadujących mieszkań. Każdemu mieszkańcowi ułatwi codzienność winda, brak barier architektonicznych, dostępne tereny rekreacyjne w zasięgu spaceru czy balkon o wymiarach umożliwiających odpoczynek.

Zamiast osiedli dla Zetek i osiedli Silvers’ów projektanci powinni podążać za cyklem życia człowieka i tym, co się podczas życia może wydarzyć: rozrastanie się rodziny lub jej zmniejszanie, choroba, zmiana trybu pracy, rozstanie z partnerem etc. Architektura ma rzeczywisty wpływ na życie.

W pozytywnym wymiarze może być prewencyjna, prozdrowotna, sprzyjająca mieszkańcom. Od lat projektujemy osiedla z dużym potencjałem społecznym. – mówi główna architekt SRDK Studio Projekt Dorota Jarodzka-Śródka. – Wiek dziś się relatywizuje i znaczy zdecydowanie mniej niż wartości łączące ludzi. Celem starzejących się osób, czyli każdego z nas, jest pozostanie niezależnym i samodzielnym. Przestrzeń jest jednym z czynników, które to dążenie mogą wspierać.

Przy projektowaniu architekci powinni szukać rozwiązań, które będą sprzyjały długiemu i zdrowemu życiu, zachęcały do aktywności i nawiązywania kontaktów. Choćby zabudowa kwartałowa, która wyodrębnia mniejsze jednostki w ramach osiedla, stwarza bezpieczną przestrzeń ułatwiającą budowanie relacji. Strefowanie przestrzeni na publiczną, półpubliczną i prywatną daje swobodę wyboru mieszkańcom czy i kiedy będą w kontakcie z innymi. Mała architektura, ścieżki i skwery połączone w sieć umożliwiają spacery. Pieszy dostęp do lokalnego handlu, usług i opieki zdrowotnej, świetlic czy bibliotek – to wszystko zachęca do aktywności i dbania o dobrostan.

Bardzo istotne jest projektowanie działające korzystnie na zmysły, co często wiąże się z projektowaniem mitygującym zmiany klimatyczne. Brak przewiewu w nagrzanych wielkomiejskich strefach sprawia, że potęgują się nieprzyjemne odczucia wysokiej temperatury. Jako naturalny rezerwuar wody deszczowej i źródło drogocennego cienia doskonale sprawdza się zieleń. Szczególnie ważne są istniejące drzewostany, ich ochrona na projektowanych terenach powinna być priorytetem. Równie ważna jest zieleń niska, zwłaszcza gatunki dobrane do warunków i niewymagające dodatkowej pielęgnacji, oraz wertykalna. Projektowaniu dróg i ścieżek rowerowych powinno także towarzyszyć myślenie o upalnych miesiącach - szpalery drzew, które dają cień pieszym, biegaczom i rowerzystom umożliwiają przemieszczanie się (i odpoczynek na ławkach) nawet w czasie wysokich temperatur.

Warto zwrócić uwagę na naturalne i architektoniczne dominanty zewnętrzne. To one pomagają orientować się w przestrzeni, co przekłada się na poczucie bezpieczeństwa, szczególnie osób ze stanami lękowymi czy z problemami z pamięcią.

Jak kształtować sposoby zamieszkiwania, aby miasta podążały za cyklem życia człowieka? Projektować z uwagą dla całego spektrum scenariuszy życiowych, z troską o dziś i jutro, w ludzkiej skali i z poszanowaniem różnorodności. Tak, aby przestrzeń modelowała witalne zachowania.